Ken je de Tanuki? Met zijn opvallende uiterlijk en grappige houding is deze yokai erg populair in Japan. Een grappig hoofd, een mollige buik, een strooien hoed, een fles sake, maar wie is dit vreemde wezen? 🤔
De term tanuki(タヌキ) verwijst naar de wasbeerhond, een soort Japanse wasbeer.In de Japanse folklore wordt de Tanuki beschouwd als een yōkai, een bosgeest met buitenproportionele attributen en magische krachten.
Bekend geworden door de animatiefilm Pompoko van Isao Takahata, is de Tanuki een intrigerend personage. Wat schuilt er achter dit merkwaardige dier? Wat zijn zijn magische krachten en legendes? En wat vertegenwoordigt de tanuki in de Japanse cultuur?
👉 Laten we eens kijken naar deze mysterieuze yokai.
De Tanuki, een vreemd dier
Als je ooit een Tanuki-beeldje hebt gezien in een restaurant, een Aziatische winkel of in een manga, dan is zijn verschijning je ongetwijfeld opgevallen. Het is onmogelijk om onverschillig te blijven voor zijn wasbeerachtige kop, grote ronde ogen, dikke buik en prominente mannelijke attributen 😆. Onder zijn goedmoedige uiterlijk is de Tanuki een van de vreemde wezens of onzichtbare geesten die in de Japanse mythologie bekend staan als yōkai.
Foto van een wasbeerhond / Tanuki-standbeeld, Kyoto. Dev Kumar(Flickr)
Zijn naam betekent "wasbeerhond" in het Japans, een soort hondachtige 🐺 die oorspronkelijk uit Azië komt en in bergen en bossen leeft. Dit allesetende dier komt vooral 's nachts naar buiten op zoek naar voedsel. Hij kan worden herkend aan zijn lange haar en opvallende gezichtsmasker. Toegegeven, deze hond lijkt niet echt op een gewone huishond 🐶, vooral omdat hij de bijzonderheid heeft om een winterslaap te houden. Bovendien wordt hij regelmatig verward met de wasbeer of das.
In de Japanse mythologie bezit de wasbeerhond magische krachten. Deze bosgeest, ook wel bake danuki genoemd, heeft het vermogen om zichzelf naar believen te transformeren om mensen voor de gek te houden, net als zijn sidekick Kitsune, de magische vos. Bekend om zijn grote attributen en zijn liefde voor sake, ontlokt de Tanuki grappen aan de Japanners.
De verrassende oorsprong van de Tanuki
Deze boshond wordt voor het eerst genoemd in de Nihon Shoki, een historische verzameling over de oorsprong van Japan, die in 720 verscheen. Hij komt ook voor op oude middeleeuwse geïllustreerde rollen naast andere yōkai, zoals de demon Tengu.
De Tanuki werd populair gemaakt door boeddhistische verhalen en is door de eeuwen heen diep geworteld geraakt in de Japanse folklore. Dit ondeugende wezen, dat van nature een grappenmaker is, is een beetje een leeghoofd en bijzonder onhandig, en aarzelt nooit om van gedaante te veranderen om mensen voor de gek te houden.
Afhankelijk van de legende en de regio kan deze yōkai worden gezien als welwillend of vijandig. In sommige verhalen gaat hij zelfs zo ver dat hij doodt om te krijgen wat hij wil. Tegenwoordig wordt hij echter niet meer als gevaarlijk beschouwd, maar eerder als een grappenmaker en bedrieger.
Voorstellingen van tanuki door Utagawa Kuniyoshi. Ja, dat zijn hun konten.
Evolutie van de Tanuki
Het lijkt erop dat het uiterlijk van deze yōkai door de eeuwen heen is geëvolueerd. De afbeelding van dit dier met een gigantisch paar testikels stamt uit de Edo-periode. In feite werd de huid van de gonaden van de tanuki gebruikt om bladgoud te slaan, dankzij hun soepelheid en onfeilbare kracht. Deze eigenschap inspireerde de beroemde mythe van de familiejuwelen die konden worden uitgerekt tot 8 tatamimatten, zo niet 1000!
Tijdens de Edo-periode ontstonden legendes over de tanuki. Daarnaast bracht de ukyo-e beweging de yōkai op de voorgrond door zijn opblaasbare scrotum in allerlei situaties te gebruiken. Veel kunstenaars, zoals Utagawa Kuniyoshi, voerden dit kenmerk tot in het extreme door. Tanuki's die hun testikels als bundels droegen of als paraplu's gebruikten, zijn te zien in talloze prenten en stripillustraties.
Tanuki houtsnijwerk / Shigaraki aardewerk (prefectuur Shiga)
De sake kalebas en strooien hoed waarmee hij vandaag de dag wordt afgebeeld, verschenen in de 20e eeuw dankzij beelden van een beroemde Shigaraki pottenbakker.
De magische krachten van de Tanuki
Zoals de meeste Japanse mythische wezens bezit de Tanuki hemelse krachten. Als gedaanteveranderend wezen kan hij zichzelf transformeren en elk uiterlijk aannemen dat hij maar wil, zoals dat van een object of een mens. Het is ook een meester in de kunst van het vermommen. Hij gebruikt zijn potbuik als trommel 🥁. In de Japanse verbeelding lijkt het geproduceerde geluid op "pompoko", het geluid dat Isao Takahata's film inspireerde.
Afbeelding uit de Japanse animatiefilm Pompoko geregisseerd door Isao Takahata voor Studio Ghibli.
De Tanuki is echter het meest bekend om zijn grote testikels, die meerdere functies hebben. Hij gebruikt ze als wapen, gereedschap, paraplu of visnet, afhankelijk van de situatie. Niet voor niets is deze grappenmakende geest de bron van vele legendes en humoristische voorstellingen in de archipel.
Tanuki en Japanse legendes
Veel Japanse legenden en verhalen draaien om de tanuki. Deze yōkai heeft inderdaad een groot aantal buitengewone krachten en een amusant karakter.
Een ietwat griezelige legende vertelt het verhaal van een tanuki die een oude vrouw doodslaat om als soep te dienen voor haar man. Het is een smakeloze grap over tanuki soep, een traditioneel gerecht in Japan 🥣. Ook verwijzen veel traditionele verhalen naar monniken vermomd als Tanuki of naar de streken die ze uithalen.
De leg ende van de ketel
Bunbuku Chagama is een oud Japans verhaal dat erg populair is in Japan.
Illustratie door Frederick Richardson / De evenwichtsoefening van de ketel-tanuki
Op een dag kwam een tanuki vast te zitten in de buurt van een berg afval. Toen kwam hij een heel arme oude man tegen. Hij was wanhopig op zoek naar spullen die hij kon verkopen om te overleven. De man had medelijden met het verzwakte dier en besloot hem te bevrijden.
Later die nacht kwam de Tanuki de oude man bezoeken toen hij sliep. Het dier was zijn weldoener dankbaar en besloot zijn metamorfose krachten te gebruiken om hem te bedanken. Tegelijkertijd hoorde hij dat een monnik op zoek was naar een theepot. Sluw verandert de Tanuki zichzelf in een ketel zodat zijn redder deze kan verkopen.
Dezelfde ochtend ging de oude man, blij dat hij zo'n mooi voorwerp had gevonden, naar de tempel om zaken te doen. Hij had geen moeite om deze prachtige ketel aan de monnik te verkopen. Maar zodra hij voor het eerst werd gebruikt, veranderden de poten van de ketel al snel in poten, omdat hij niet tegen verhitting kon.
Terug in het huis van zijn meester had de gedaanteverwisselaar een geniale ingeving. In zijn nieuwe vorm zou hij een echte attractie worden en een dansende, balancerende theepotshow opvoeren. De act was een groot succes. De oude man verdiende een fortuin en bood de Tanuki in ruil daarvoor een thuis aan.
Symboliek en plaats van de Tanuki in Japan
De tanuki staat bekend als een symbool van voorspoed en geluk. Daarom is hij vaak te vinden in Japanse winkels of bij de ingang van bars en restaurants, zoals de Maneki Neko. Tanuki-sculpturen, die als geluksbrenger worden beschouwd, vind je ook voor huizen en winkels. Testikels zijn in Japan een symbool van geluk en rijkdom.
Als je een tanuki wilt zien op je volgende reis naar de archipel, aarzel dan niet om langs de winkels in Shigaraki te lopen om de keramische beelden met zijn beeltenis te bekijken. Je kunt dit fantastische wezen ook zien bij de ingang van de Yashima-ji tempel in Takamatsu en de Chingodô tempel in Asakusa, waar hij wordt vereerd.
Je hoeft echter niet ver te gaan om zijn pad te kruisen, want de yōkai komt voor in videogames, anime en manga. Pompoko is bijvoorbeeld een animatiefilm die het verhaal vertelt van de strijd van de Tanuki om het bos te beschermen tegen de massale verstedelijking. Het wezen verschijnt zelfs in Super Mario wanneer de held transformeert. Hoe stijlvol is dat?
De tanuki, een iconisch en intrigerend figuur in de Japanse folklore, neemt een belangrijke plaats in de Japanse cultuur in. Niet voor niets is hij zelfs het onderwerp van grappige kinderliedjes.
De tanuki, een yōkai om thuis te adopteren
Deze grappige en originele geest is ongetwijfeld de meest verrassende van de yokai. Met zijn voorliefde voor sake en rijst brengt deze bewaker van de bossen je zeker geluk 🍀. Dus open je ogen wijd!
Wil je geluk naar je huis lokken? Laat de maneki neko dan achterwege en kies voor een originele decoratie met onze Japanse noren. De noren is een traditioneel Japans gordijn dat doormidden is gespleten om er makkelijker doorheen te kunnen. Het wordt vaak opgehangen in een deuropening om twee kamers van elkaar te scheiden, maar kan ook worden gebruikt als wanddecoratie.
Foto omslag: ©AiTatebayashi
