Delicatesse en elegantie zijn zeer gewaardeerde kwaliteiten in de traditionele Japanse kunst. Op het toppunt van verfijning isIkebana of Japans bloemschikken een wijdverbreide artistieke praktijk in het land van de rijzende zon.
Ikebana (生け花) is een Japanse bloemsierkunst die een decoratieve natuurlijke structuur creëert met zuivere lijnen en een spirituele connotatie. Ikebana is een echt levend werk dat de mens met de hemel verenigt door middel van de natuur en is een onbetaalbare schat.
Ontdek de oorsprong en het gebruik van deze bloeiende discipline in Europa, waar harmonie het parool is.
Definitie van Ikebana
Bloemschikken, in Japan bekend als Ikebana of Kadô, is een traditionele kunst die ontstond met de komst van het boeddhisme naar de archipel in de 7e eeuw. Ikebana is een mix van symboliek, filosofie en creatieve expressie en is een eerbetoon aan de natuur. De naam betekent "de kunst om bloemen tot leven te brengen ". Aanvankelijk was de praktijk van het bloemschikken voorbehouden aan religieus gebruik, maar het ontwikkelde zich en werd een kunst op zich, op dezelfde manier als schilderen of beeldhouwen in Japan. In de loop der jaren hebben een aantal artistieke bewegingen bijgedragen aan de ontwikkeling en uitbreiding van deze creatieve hobby.
Foto credit: Otomodachi / Retouche: Japan Vibe
In tegenstelling tot het Westen richt Japans bloemschikken zich niet alleen op de schoonheid van de bloemen waaruit het boeket is samengesteld, maar wordt de nadruk gelegd op de hele structuur.
Elk element heeft zijn eigen belang: de vaas, de stelen, de takken, het gebladerte en de bloemen. Ikebana is een voorstander van minimalisme en verkiest kwaliteit boven kwantiteit. Lijnen en vormen worden bewerkt om de esthetische en spirituele codes van de Japanse bloemsierkunst te respecteren. Aarde, Mens en Hemel zijn altijd vertegenwoordigd in de plantensculpturen.
Ikebana is meer dan een mooi boeket voor binnenhuisdecoratie en brengt een echte emotie over op wie de creatie bekijkt. Zoals vele Japanse disciplines maakt Ikebana, of "de weg van de bloemen ", deel uit van een filosofie die rechtstreeks geïnspireerd is door de natuur. Deze in Japan zeer gerespecteerde kunst fascineert het Westen steeds meer.
Oorsprong van de Japanse bloemsierkunst
We weten hoezeer de Japanners de natuur waarderen door hun religies en overtuigingen. Ondanks de ontwikkeling van de verstedelijking blijft de band met het universum sterk en omringen de inwoners van de archipel zich graag met planten en bloemen. Het is dan ook niet verwonderlijk dat bloemdecoratie de harten van de bewoners van de archipel heeft veroverd.
Japanse prenten met Ikebana (kunstenaars: Utagawa Toyokuni links, Shiro Kasamatsu in het midden, Kitagawa Utamaro rechts)
Ikebana maakt deel uit van het boeddhistische erfgoed dat rond de 5e eeuw in Japan werd geïmporteerd. In India werden tijdens religieuze diensten bloemen rond het altaar geplaatst om Boeddha te eren. Deze traditie werd voortgezet in het Land van de Rijzende Zon door de Japanse boeddhistische monniken die de tempels versierden.
Rond de 8e eeuw begonnen deze monniken prachtige boeketten bloemen te schikken volgens zeer precieze religieuze principes. Later liet de aristocratie zich inspireren door hun creaties om hun huizen te versieren. Ikebana werd een gecodificeerde kunst die voorbehouden was aan de adel. Alleen monniken, shoguns, samoerai en mannen met een hoge rang hadden toegang tot deze vorm van creatieve expressie. Pas in de 15e eeuw verspreidde Ikebana zich onder alle sociale klassen.
🙋 De verschillende scholen van Ikebana
Van de vele scholen van Ikebana in Japan zijn de bekendste : Ikenobo, Ohara en Sogetsu.
De Ikenobo school, de oudste
De eerste en oudste school verwijst naar de lijn van monniken in de familie Ikebono, die de traditie van de Japanse bloemsierkunst al sinds de 7e eeuw voortzetten. Senmu, een echte meester in bloemschikken, was de eerste monnik die de kunst van het bloemschikken onderwees in de tempel van Rokkakudo.
Tot zijn nalatenschap behoort Tatebana, een florale sculptuur gebaseerd op religieuze principes die abstracte begrippen als eeuwigheid en de relatie tussen de mens en zijn omgeving oproepen.
Bloemcomposities volgens de Ikenobo school (bron: www.maivan.flowers)
Beetje bij beetje verlieten boeketten de tempels om op straat te bloeien tijdens Japanse ceremonies en festivals. In 1445 verscheen het oudste werk dat de Japanse bloemsierkunst beheerst. Het is de Sendenshô, een compilatie van 53 arrangementen voor verschillende gebeurtenissen in het leven. Elk bloemstuk komt overeen met een bepaalde ceremonie in Japan, zoals een bruiloft, oudejaarsavond of een jongensdag.
Kort daarna stelde de meester Senkei Ikenobo de regels van het bloemschikken vast. Hij werd beroemd door het creëren van de driehoekige combinaties die bekend staan als Rikka, een maatstaf voor kasteelbloemdecoratie in Japan. De Rikka stijl is vandaag de dag nog steeds erg populair.
De verschillende stijlen van Ikebana uit de 17e eeuw zijn Nageire, afgeleid van de theeceremonie, en Wabi, dat een terugkeer naar de essentie voorstaat. Tijdens de 18e eeuw werd de beoefening van Ikebana democratischer. Vrouwen mochten de bloemsierkunst beoefenen die voorheen aan mannen was voorbehouden. Dit leidde tot de ontwikkeling van de Shoka stijl, met zijn drievoudige vorm en Ying Yang filosofie.
De Oharaschool, een modernere versie
De Ohara school verscheen in de 19e eeuw met de Moribana beweging, die een modernere versie van Ikebana voorstelde met westerse bloemen. De stichter, Unshin Ohara, revolutioneerde de codes van de bloemsierkunst door het gebruik van bloemaren in zijn combinaties op te nemen, evenals platte sneden en gekleurde planten.
Sogetsu school, een vrijere stijl
De Sogetsu school tenslotte, opgericht in 1927 door Sofu Teshigahara, brak met de traditionele conventies van Ikebana door de persoonlijkheid van de kunstenaar te benadrukken. De creaties werden versierd met nieuwe materialen (stoffen, schors, glas, enz.). Deze vrijere stijl wordt gekenmerkt door verticaliteit en schu ine lijnen. De bloemstukken lijken meer op artistieke sculpturen.
Hoe maak je een Ikebana compositie?
Ikebana is te vinden in huizen, openbare plaatsen en religieuze gebouwen. Veel Japanners beoefenen Ikebana om een band met de natuur in hun huis te behouden. Deze creatieve hobby bloeit echter over de hele wereld.
Als je van interieurdecoratie en de filosofie achter Ikebana houdt, is deze kunstvorm voor iedereen toegankelijk. Wil je mooie middenstukken maken voor een speciale gelegenheid, of originele arrangementen? Je hoeft hiervoor geen expert te zijn. Het enige wat je nodig hebt is een werkblad, verse bloemen, natuurlijke elementen en wat gereedschap, zoals een snoeischaar, een schaar en een bloemknijper (een soort steun om de takken vast te houden).
Natuurlijk moet je de basisprincipes van Ikebana leren. Asymmetrie, eenvoud, harmonie, het gebruik van lijnen en leegte zijn de grondbeginselen van deze kunstdiscipline. Je moet er ook op letten dat je de structuur als geheel benadrukt.
Hoe gebruik je Ikebana
Kies een aantrekkelijke container zoals een keramische vaas, een houten stronk of een ander natuurlijk element. Kies de planten op basis van de boodschap die je wilt overbrengen. Ontdek hun symboliek in de Japanse cultuur en kies voor elegante, authentieke seizoensbloemen.
| 👉 In Japan is er een bloementaal die Hanakotoba heet. Ontdek meer over de verborgen betekenis van bloemen in Japan. |
Je vindt kersenbloesem, lelies, pioenen en mooie hazelaartakken in de lente; rozen, lotus of hibiscus in de zomer; chrysanten, orchideeën, flamboyante kornoelje- of Virginia-bladeren in de herfst en tot slot daphnes of kamperfoelie in de winter.
Voeg elementen van verschillende texturen en groottes toe, zoals plantmos, grassen en knoppen.
De lucht wordt het hoogtepunt van je compositie, bijvoorbeeld voorgesteld door een stijve tak. In het midden kan een mooie bloem de mens symboliseren. Verder naar beneden zet je planten neer die de aarde voorstellen. Onthoud dat soberheid de sleutel is tot een geslaagde compositie.
Oude ingekleurde foto's van jonge Japanse meisjes die Ikebana beoefenen.
De filosofie van de Japanse bloemsierkunst
Je bent nu vertrouwd met de leefregels van Ikebana, die hand in hand gaan met de Zen-filosofie. Meer dan esthetiek is het de zoektocht naar betekenis en symbolen die de Japanse bloemsierkunst zo fascinerend maakt. Ikebana wordt ook gedreven door de eerbied voor de natuur die uitgaat van de Japanse cultuur. De beelden volgen de cyclus van de seizoenen en stellen het leven in zijn puurste vorm voor, van knop tot dood blad.
🧘♂ De kunst van het mediteren met bloemen
Deze vorm van artistieke expressie is verwant aan meditatie, in die zin dat de kunstenaar zich moet concentreren op wat hij of zij voelt in het huidige moment om de creatieve kracht op te roepen die verbonden is met zijn of haar eigen waarheid. Door deze bloemsierkunst regelmatig te beoefenen, verscherp je je gevoel voor waarneming. Ikebana, een ware verbinding tussen mens en natuur, zal je bewustzijn van het universum verhogen en tegelijk je creatieve energie bevrijden.
