In Japan bestaan er honderden engimono, oftewel geluksamuletten, die variëren afhankelijk van de regio, godheid, geloofsovertuiging en het domein van het leven waarvoor ze bestemd zijn, zoals gezondheid, geluk, liefde, welvaart en succes.
Deze geluksbrengers zijn diepgeworteld in de Japanse cultuur, met een wijdverbreid geloof in zowel goed als slecht fortuin. Vele Japanners bezitten één of meerdere van deze amuletten, die vaak worden aangeschaft in tempels en schrijnen.
Het begin van het nieuwe jaar, vlak na Nieuwjaar, wordt gezien als de ideale periode om een geluksamulet aan te schaffen, met de hoop op geluk en voorspoed voor het aankomende jaar. Of men er nu in gelooft of niet, deze Japanse geluksbrengers zijn tevens populaire souvenirs voor toeristen.
In dit artikel ontdek je 15 populaire Japanse gelukssymbolen, die niet alleen door Japanners maar ook door toeristen worden gekoesterd. Laat je inspireren door deze bijzondere symbolen uit de Japanse cultuur!
Maneki neko, de gelukskat
De Maneki Neko, bekend als 'de uitnodigende kat', is een charmant beeldje dat een lachende kat voorstelt, zittend op zijn achterste met één of beide voorpoten opgeheven nabij zijn oor. Kenmerkend voor sommige van deze beeldjes is een beweegbare poot die heen en weer zwaait. In Japan wordt dit gebaar geïnterpreteerd als een uitnodiging, waarbij de kat mensen wenkt om dichterbij te komen. Dit staat in contrast met de Westerse interpretatie, waar het gebaar vaak gezien wordt als een teken van afscheid. De Maneki Neko is dus een fascinerend voorbeeld van hoe culturele verschillen de interpretatie van symbolen kunnen beïnvloeden.
Deze Japanse gelukskat staat bekend om het brengen van geluk en voorspoed aan de eigenaar. In Japan kun je hem vaak bij de ingang van winkels en bedrijven vinden, waar hij klanten aantrekt. Er bestaan tal van legendes die verhalen over de oorsprong en geschiedenis van de maneki neko.
Daruma, het symbool van doorzettingsvermogen
De daruma is een ronde papier-maché figuur met grote open ogen, opvallende snorren, dikke wenkbrauwen en een zeer intense gelaatsuitdrukking. Oorspronkelijk waren ze vaak rood, maar tegenwoordig zijn ze verkrijgbaar in allerlei kleuren. De daruma is een Japanse talisman die bedoeld is om je te helpen je diepste wens te verwezenlijken.
Wanneer je een daruma-pop koopt, hebben de ogen geen irissen en zijn ze leeg. De eerste stap is om het eerste oog te schilderen terwijl je je wens of doel specificeert. Dit doel moet realistisch zijn, aangezien de pop geen wonderen kan verrichten. Plaats de figuur vervolgens op een opvallende plek in je huis, zodat je hem dagelijks ziet. De fysieke aanwezigheid zal je herinneren aan het doel dat je hebt gesteld en je aanmoedigen om actie te ondernemen. Als je uiteindelijk je doel bereikt, kun je het tweede oog van de daruma schilderen.
Maar waar komt deze arm- en beenloze pop vandaan? Het opmerkelijke verhaal van de daruma is verbonden met dat van de monnik Bodhidharma, de grondlegger van het Zenboeddhisme in Japan. Hij mediteerde negen lange jaren zonder enige beweging of slaap, en dit intense streven resulteerde uiteindelijk in het verlies van zijn ledematen.
Omamori, het beschermende amulet
Een omamori is doorgaans vormgegeven als een kleurrijk en prachtig versierd zakje, gemaakt van brokaat (geborduurde zijden stof). Dit zakje bevat meestal een talisman of een stuk papier met een gebed en de naam van de godheid die verondersteld wordt bescherming te bieden. Nadat het zakje eenmaal is gesloten, mag het niet meer geopend worden, omdat dit anders het risico met zich meebrengt om ongeluk aan te trekken.
Omamori's staan bekend als bijzonder krachtige beschermende amuletten. De kanji-inscripties die op de stof zijn geborduurd, geven aan welk levensgebied het amulet beoogt te beïnvloeden, zoals geluk, liefde, gezondheid, financiën, academisch succes en vele andere aspecten. Om de bescherming van dit Japanse amulet te benutten, wordt het sterk aangeraden om het altijd bij je te dragen. Sommige mensen bewaren het in hun portemonnee, terwijl anderen het als sleutelhanger gebruiken. In Japan zijn omamori-amuletten te koop bij de meeste boeddhistische heiligdommen en tempels.
Omikuji, het papiertje dat de toekomst voorspelt
(Credit: japanda.fr)Een omikuji is een klein stukje papier waarop een gunstig of ongunstig voorteken is geschreven. De term "omikuji" in het Japans betekent "de wil van de goden ontvangen". Vroeger was het gebruikelijk om de goden om advies te vragen voordat belangrijke beslissingen werden genomen, en dit willekeurig getrokken papiertje diende als een goddelijke boodschap. Tegenwoordig worden omikuji voornamelijk getrokken tijdens het eerste bezoek van het jaar aan een tempel of heiligdom. Het enige wat je hoeft te doen is een klein offer brengen (meestal 100 tot 200 yen) om een willekeurige stok te trekken met een nummer dat overeenkomt met een lade. Wanneer je de lade opent, vind je een opgerold papiertje met een voorspelling erop. Als het een gunstige voorspelling is, kun je dit papiertje zorgvuldig in je portemonnee bewaren. Als het echter een ongunstige voorspelling is, kun je het stukje papier om een dennentak binden of aan een draad in het heiligdom hangen, zodat eventueel ongeluk je niet zal volgen.
Ema, het houten bordje dat wensen vervult
Als je het geluk hebt om een Shinto-heiligdom in Japan te bezoeken, zul je ongetwijfeld veel kleine houten plaquettes aan de muur zien hangen. Aan de ene kant van deze plaquettes staat een tekening en aan de andere kant een wens. Deze houten plaquettes worden "ema" genoemd en bieden de mogelijkheid om in het openbaar een wens op te schrijven in de hoop dat deze wordt opgemerkt door de kami, de Shinto-godheid, die in het heiligdom verblijft. Iedereen kan een wens opschrijven, variërend van verzoeken om bescherming voor de familie, goede gezondheid, zakelijk succes tot geluk in de liefde. Tijdens examenperiodes zie je vaak veel studenten naar een van de heiligdommen gaan die zijn gewijd aan de god van het leren, om hun wens voor succes op een ema te schrijven.
Senbazuru, de origamislinger van duizend kraanvogels
Senbazuru is een slinger van 1000 origami-kraanvogels die met een draad aan elkaar zijn bevestigd. De oorsprong van dit geluksamulet vindt zijn oorsprong in een oude Japanse legende die vertelt dat "degene die 1000 origami-kraanvogels kan maken, zijn diepste wens zal zien uitkomen." Meestal is deze wens gericht op genezing, goede gezondheid en een lang leven. De kraanvogel wordt beschouwd als een gunstige vogel in Japan en symboliseert een lang leven, omdat wordt gezegd dat "een kraanvogel wel 1000 jaar oud kan worden." Senbazuru wordt vaak aan iemand gegeven als een wens voor herstel bij ziekte, of bij huwelijken en geboorten om een leven vol geluk en voorspoed te wensen.
Koinobori, de gelukskarper voor jongens
De term "koinobori" betekent in het Japans "karperstreamer" en verwijst naar een windzak in de vorm van een koikarper. Deze kleurrijke siervis symboliseert in Japan kracht, moed, doorzettingsvermogen, succes en viriliteit. Volgens de Chinese legende transformeert een koikarper, nadat hij de Gele Rivier is overgestoken, in een draak voordat hij de hemel in stijgt.
Tijdens het nationale festival Kodomo no hi, dat jaarlijks op 5 mei wordt gevierd, worden de koinobori bovenaan een bamboestok gehesen. Hoewel dit festival vertaald kan worden als "Kinderdag", is het meer een viering van alle jongens in het land (meisjes hebben hun eigen festival op 3 maart, bekend als Hina Matsuri). Tijdens deze festiviteiten laten gezinnen met een of meer jongens koinobori voor hun huis wapperen als eerbetoon aan de kracht en het doorzettingsvermogen van karpers, eigenschappen die bijzonder worden gewaardeerd bij jongens.
Aan het einde van de bamboestok hangen doorgaans meerdere koinobori. De eerste karper, zwart van kleur, vertegenwoordigt de vader en is de grootste. De tweede karper, rood van kleur, staat voor de moeder. Tot slot symboliseert elke kleine karper aan de stok een kind in de familie.
Kokeshi: de pop die geluk en voorspoed brengt
Kokeshi-poppen zijn traditionele Japanse kunstwerken uit de Tōhoku-regio, gelegen in het noorden van Japan. Deze met de hand gemaakte houten poppen zijn eenvoudig van vorm: een cilindrisch lichaam zonder armen of benen, met een ronde kop erop. Vaak worden ze versierd met verfijnde bloemenmotieven, die de schoonheid van de natuur uitdrukken.
Maar Kokeshi-poppen zijn meer dan alleen mooi om te zien; ze dragen een diepere betekenis. Ze worden traditioneel gegeven als teken van vriendschap of liefde, en staan symbool voor wensen van geluk en voorspoed. In de Japanse cultuur worden deze poppen beschouwd als beschermers van het huis, die het huishouden tegen kwade geesten beschermen en hun eigenaars een vredig leven bieden.
Door hun eenvoudige, maar serene uitstraling blijven Kokeshi-poppen geliefd bij iedereen die wat Japanse wijsheid en geluk in hun dagelijkse leven wil brengen.
Shichi fukujins, de zeven geluksgoden
De Shichi Fukujin, of de Zeven Goden van Geluk en Voorspoed, zijn een groep van zeven goden met een rijke symboliek in Japan. Als we hun namen ontleden, zien we dat "shichi" staat voor 'zeven', "fuku" voor 'geluk', en "jin" voor 'god'. Het getal zeven wordt in Japan geassocieerd met geluk, en deze godheden belichamen de zeven deugden van de mens: lang leven, eerlijkheid, toegeeflijkheid, waardigheid, vriendelijkheid, populariteit en kansen. Ze worden vaak afgebeeld aan boord van een schip dat bekend staat als de Takarabune, wat het schatschip betekent.
Op Japanse nieuwjaarsavond dalen deze zeven geluksgoden af naar de aarde aan boord van de Takarabune om de meest deugdzamen te belonen met geschenken van geluk en voorspoed voor het komende jaar.
- Hotei (布袋): god van overvloed, voldoening en tevredenheid. Met zijn glimlach en dikke buik wordt hij in het Westen vaak verward met Boeddha.
- Daikokuten (大黒天): god van rijkdom, voorspoed en handel. Hij wordt afgebeeld met een rond, lachend gezicht, een potbuik, een zak rijst en een soort magische houten hamer (uchide no kozuchi).
- Ebisu (恵比寿): god van de vissers, kooplieden en eerlijk werk. Hij wordt afgebeeld met een vis in de ene hand en een hengel in de andere.
- Jurojin (寿老人): god van het lange leven. Hij wordt vaak afgebeeld met een witte baard en wandelstok.
- Fukurokuju (福禄寿): god van de levensduur, wijsheid en viriliteit. Hij wordt voorgesteld door een kale oude man met een lang hoofd, een witte baard en een wandelstok.
- Bishamonten (毘沙門天): krijgergod, beschermer van de boeddhistische wet en hoofd van de vier beschermers van Boeddha. Hij wordt afgebeeld in een harnas, met een pagode in de ene hand en een speer in de andere.
- Benzaiten (弁財天): godin van de kennis, kunst en wetenschap, welsprekendheid en schoonheid. Ze is de enige vrouw in de groep en wordt vaak afgebeeld met een biwa (Japans snaarinstrument) en een slang aan haar zijde.
De oorsprong van deze zeven goden illustreert prachtig de vermenging van religieuze invloeden in Japan. Ebisu is de enige god van oorspronkelijk Shinto-oorsprong, terwijl Daikokuten, Bishamonten en Benzaiten hun wortels hebben in het hindoeïsme. Hotei, Jurojin en Fukurokuju vinden hun oorsprong in de boeddhistische en taoïstische tradities uit China.
Tanuki, de ondeugende beschermer van welvaart
De Tanuki is een legendarisch wezen uit de Japanse folklore, vaak afgebeeld als een ondeugende wasbeerhond. Met zijn bolle buik, strohoed en een flesje sake is de Tanuki bekend als meester in transformaties en vriendelijke streken. In de Japanse cultuur symboliseert hij geluk, welvaart en sluwheid. Het is dan ook gebruikelijk om Tanuki-beeldjes voor winkels te plaatsen, waar ze als talismannen dienen om voorspoed en geluk aan te trekken.
Komainu en Shisa, de poortwachters van geluk
Komainu en Shisa zijn iconische beschermers binnen de Japanse cultuur. De Komainu, vaak "leeuwenhonden" genoemd, staan bij shinto-schrijnen om heilige plekken te beschermen. Shisa, vergelijkbare mythische wezens uit Okinawa, worden meestal in paren bij de ingang van huizen geplaatst. De ene, met open mond, verjaagt slechte geesten, terwijl de andere, met gesloten mond, het geluk bewaart. Deze beelden staan symbool voor bescherming, veiligheid en welzijn, en waken over huizen en heiligdommen tegen kwaad.
Teru Teru Bozu, het poppetje dat de regen wegjaagt
De Teru Teru Bozu is een klein traditioneel Japans poppetje van wit doek of papier, dat vaak voor ramen of buiten wordt opgehangen. De naam betekent "glimlachende monnik", en verwijst naar zijn vermogen om mooi weer te brengen. Japanners maken en hangen deze poppen vooral op voor belangrijke gebeurtenissen of tijdens het planten, in de hoop regen te verjagen en de zon aan te trekken. De Teru Teru Bozu staat symbool voor de wens voor mooi weer en het vervullen van hoop en verlangens.
Inu Hariko, de trouwe beschermer van het gezin
Inu Hariko is een papier-maché beeldje van een hond, dat zijn oorsprong vindt in de Edo-periode. Dit beeldje wordt vooral gewaardeerd als gelukssymbool voor kinderen en zwangere vrouwen. In de Japanse cultuur staat de hond symbool voor loyaliteit en bescherming, en de Inu Hariko wordt gegeven om gezondheid, geluk en veiligheid te brengen aan pasgeborenen en hun moeders. Vaak felgekleurd en versierd met traditionele patronen, staat de Inu Hariko symbool voor familiegeluk en welwillendheid.
Akabeko, de rode koe voor gezondheid en moed
De Akabeko is een rode papier-maché koe uit de regio Aizu in Japan. Volgens de legende hielp dit dier bij de bouw van een boeddhistische tempel en weigerde het de plek te verlaten toen het werk klaar was. Tegenwoordig staat de Akabeko symbool voor veerkracht, moed en gezondheid. Traditioneel wordt het aan kinderen gegeven om hen te beschermen tegen ziektes, vooral pokken. Met zijn charmant wiegende nek is de Akabeko niet alleen een traditioneel speelgoed, maar ook een gelukssymbool dat gezondheid en kracht uitstraalt.
Kit Kat, de chocoladereep die symbool staat voor succes
Inderdaad, we hebben het over de wereldberoemde Kit Kat-chocoladereep die je kunt vinden in de automaat naast de koffieautomaat op kantoor. Hoewel het in Frankrijk slechts in enkele smaken verkrijgbaar is, zijn er in Japan honderden verschillende smaken beschikbaar, waaronder de beroemde Kit Kat met matcha thee, zoete aardappel, kersenbloesem of zelfs sojasaus! Maar wat heeft deze chocoladelekkernij te maken met onze lijst van Japanse geluksbrengers?
In Japan wordt de naam van dit merk uitgesproken als "kitto katto" en het lijkt sterk op de Japanse uitdrukking "kitto katsu," wat vertaald kan worden als "zeker succes." Deze uitdrukking wordt vaak gebruikt door studenten vóór een examen, vergelijkbaar met "veel geluk" of "break a leg." Toen het merk Kit Kat naar Japan kwam, maakte het gebruik van deze gelijkenis in zijn reclamecampagnes om zichzelf te presenteren als "de chocolade van het geluk." En dat was een groot succes. Academisch succes heeft een hoge waarde in de Japanse cultuur, en in deze context van geloof was het voor de chocoladereep geen moeite om als geluksbrenger te worden beschouwd en als cadeau aan studenten te worden gegeven voor hun examens.
Verrast dit verhaal je? Het is niet de eerste keer dat een merk een slimme marketingstrategie gebruikt om zijn plaats te vinden in de Japanse cultuur. Sinds de jaren 1970 wordt de traditionele kerstmaaltijd voor het overgrote deel van de Japanners geassocieerd met KFC.
