In het tijdperk van het coronavirus zijn maskers meer dan ooit aanwezig, en hoewel de Japanners een speciale voorliefde hebben voor 'masuku' 😷, verwijst dit artikel naar een heel ander soort masker.
Traditionele Japanse maskers spelen een essentiële rol in de Japanse cultuur. In het kabukitheater dienen ze om een personage tot leven te brengen, zoals een demon, of om een emotie over te brengen, zoals woede. Elk masker draagt een specifieke betekenis.
Zelfs vandaag de dag worden traditionele maskers nog steeds gebruikt door theateracteurs en Shinto-dansers. Ze zijn ook te zien in heiligdommen en tijdens talloze Japanse festivals.
Herken jij ze? 🧐
Ontdek de oorsprong en betekenis van de populairste Japanse maskers!
🎭 De oorsprong van Japanse maskers
Voorwerpen met artistieke, religieuze of rituele betekenis, maskers zijn alomtegenwoordig in de meeste culturen over de hele wereld. De oudste Japanse exemplaren stammen uit de prehistorie en waren oorspronkelijk gemaakt van klei, met uitzondering van het bekende Ataka-masker, dat uit schelpen werd gebeeldhouwd. De aanwezigheid van openingen in deze maskers suggereert dat ze al vanaf het begin waren ontworpen om op het gezicht te worden gedragen.
Later, volgens een oude Japanse traditie, werden ze gedragen door dansers voor religieuze culten, zoals het Gigaku masker. Kamen, ofwel 'veranderende gezichten', werden geïmporteerd uit Korea om de kunst van dans, zang en muziek te vieren, voordat ze rond de 14e eeuw werden gebruikt in het Noh- en Kyōgen-theater.
Het was het Japanse theater dat deze eeuwenoude traditie in de Japanse cultuur voortzette.
Japans Noh theatermasker; Noh theaterfiguren.
Het masker, een belangrijk element van het toneelstuk, komt tot leven op het podium. Door het masker op zijn gezicht te dragen, versmelt de acteur met het personage.In het Noh-theater zijn er meer dan 250 verschillende entiteiten, variërend van geesten en demonen tot mannen, vrouwen en oude mannen. De uitdrukking van de maskers varieert afhankelijk van hun aard, waarbij de kyōgen-maskers een komische en absurd overdreven uitstraling hebben.
In het Kabuki-theater, het derde Japanse theatergenre, werd het masker al snel vervangen door een ingewikkelde en uitgebreide make-up, volgens een zeer strikte code.
Japanse maskers maken, een eeuwenoud ambacht
Het ambacht van het maken van Japanse maskers ontstond in de 16e eeuw onder invloed van het Noh-theater, met Sankôbô als de eerste beeldhouwer. Hij richtte verschillende scholen op om zijn vaardigheden door te geven.
Traditionele Japanse maskers worden gesneden uit cipressenhout, bedekt met ceruse, en vervolgens gekleurd en gelakt. De details worden met Indiase inkt geschilderd, en zelfs paardenhaar wordt gebruikt als haar.
Wat deze maskers bijzonder maakt, is hun gelakte zijde, die een spel van licht en schaduw creëert, waardoor ze verschillende facetten krijgen. 😮
De populairste Japanse maskers zijn vaak geïnspireerd op yokai, de bovennatuurlijke Japanse wezens die in legendes en volksgeloven voorkomen. Laten we ze samen ontdekken! 😃
Het Tengu masker, het gevreesde bergwezen
Japans Tengu demonenmasker ; Illustratie door Ai Tatebayashi
Dit demonische Japanse masker, met zijn vurig rode gezicht en beangstigende blik, is een veelvoorkomende verschijning in de Japanse folklore. Met zijn opvallend lange rode neus is het gemakkelijk te identificeren! Volgens de legende is deze uitstulping een overblijfsel van zijn verleden als vogel, voordat hij mens werd. De Tengu-demon wordt vaak afgebeeld met een paar vleugels op zijn rug.
Deze Japanse demon, die zowel een yokai als een kami (Japanse godheid) vertegenwoordigt, belichaamt de geest van de berg en wordt gevreesd door de Japanners. ⛰️
Tengu-maskers zijn zeer geliefd in het Noh-theater en bij Shinto-vieringen. Bovendien, wanneer men in Japan te horen krijgt dat "je een Tengu bent", betekent dit dat je bijzonder pretentieus wordt beschouwd.
Het Oni-masker, de niet-zo-kwade demon
Japans Oni demonenmasker; Namahage festival in Noshiro.
Met een boos gezicht, scherpe tanden en duivelshoorns, is het duidelijk dat het Oni-masker niet bepaald vriendelijk oogt! Het belichaamt de kwade invloeden die proberen het huis binnen te dringen.
Jaarlijks hebben Japanners de gewoonte om de Oni uit hun huizen te verdrijven. Dit festival, bekend als Setsubun of 'het bonenwerpfestival', vindt plaats op 3 februari en markeert de overgang van winter naar lente.
Tijdens dit opmerkelijke ritueel speelt een familielid de rol van de Oni door een demonenmasker te dragen en rond het huis te sluipen. Kinderen, gewapend met een handvol bonen, vermaken zich door ze naar de Oni te gooien om hem te verdrijven. Nadat de demon is verjaagd, kunnen geluk en voorspoed het komende jaar hun intrede doen in het huis. 😊
Op oudejaarsavond, in het noorden van Japan, vindt een ander ritueel plaats waarbij de lokale bevolking Oni-maskers draagt om ondeugende kinderen te laten schrikken, vergelijkbaar met de boeman genaamd Namahage. Als beloning voor offers en sake brengen deze wezens gezondheid en voorspoed voor de hele familie.
Het Kitsune masker, de magische vos van Shinto festivals
Japans Kitsune masker; Kitsunemai festival in Yoshiwara.
Dit vossenmasker, ontsproten uit Japanse sprookjes, bedekt de gezichten van festivalgangers tijdens Shinto-ceremonies. De Kitsune fungeert als boodschapper van Inari, de godin van rijst, handel en welvaart. Als yokai wordt de Kitsune op dezelfde manier vereerd als een kami (godheid). Daarom dragen Japanners tijdens ceremonies een masker dat haar gestalte weergeeft... met als doel haar gunst te verwerven en een overvloedige oogst te waarborgen! 🌾
Deze sluwe en ondeugende Japanse vos bezit vele krachten, waaronder het vermogen om te veranderen in een beeldschone jonge vrouw. In deze menselijke gedaante verleidt hij graag mannen die te trots zijn, om hen vervolgens voor de gek te houden. Wil je meer weten? Lees ons artikel over de Kitsune!
Als je een offer aan hem wilt brengen, begeef je dan naar het Fushimi Inari Taisha-heiligdom, gelegen ten zuiden van Kyoto. ⛩️
Het Hannya masker, de angstaanjagende boze demon
Japans masker van de Hannya-demon; Illustratie door Jiaxian Jan.
Het masker van deze Oni-demon behoort tot de meest populaire in Japan. Hannya, de geest van een jonge vrouw, keert vaak terug uit de dood om wraak te nemen. Haar woede en jaloezie zijn extreem, dus het is verstandig om haar niet al te veel op te zoeken. 😅
Het masker van Hannya toont een boos gezicht met twee puntige horens, grote verdrietige en hatelijke ogen, een demonische glimlach met puntige hoektanden en verwarde zwarte haren. Het verschijnt vaak in Noh-toneelstukken.
Dit masker komt in verschillende kleuren voor met diverse betekenissen: rood staat voor passionele misdaad en jaloezie; groen vertegenwoordigt woede en razernij. Als het hoofd naar beneden is gebogen, straalt het een uitdrukking van droefheid uit, maar zodra het wordt opgeheven, lees je woede in die ogen. 👿
Het Hyottoko-masker, de god van het vuur
Japans masker van Hyottoko; Matsuri (festival) van Hyuga.
Wie droomt er nou niet van om goud te produceren met zijn navel? Dat is de kracht van Hyottoko, een legendarische jongeman in Japan.
Zijn komische gezicht is op een zeer originele manier afgebeeld, met een ronde mond die in een bamboerietje blaast om het vuur aan te steken. Ja, hij is ook de God van het Vuur! Hij brengt geluk aan de families van de overledenen.
Hyottoko maskers worden vaak gebruikt tijdens traditionele Japanse dansen om geluk te brengen.
Het Okame masker, de gelukkige vrouw
Japans Okame masker; Illustratie door Horishishi.
Dit vrolijke masker met kinderlijke trekken staat symbool voor geluk en een lang leven. In werkelijkheid is het de vrouwelijke tegenhanger van Hyottoko, waarmee ze vaak als duo verschijnt. Ze staat ook bekend als "Otafuku", wat geluk betekent. 💰
Je zult haar vaak tegenkomen in kleine steden. Wij van team Japan-vibe, hebben er ook vast een besteld - je weet maar nooit, misschien verdienen we er een fortuin mee. :-)
De menpô, het enge samoeraimasker
Japans menpô masker; Traditioneel samurai harnas.
Samurai, dappere Japanse krijgers, droegen een harnas dat hen van top tot teen beschermde. De rol van de menpô op het gezicht was om tegenstanders bang te maken door een woeste mond voor te stellen.
Deze maskers, gesmeed uit ijzer of leer, werden vaak gelakt en versierd met details die deden denken aan de beroemde yōkai of Japanse godheden. Vreemd genoeg wil je niet echt tegenover een leger samoerai met duivelse gezichten komen te staan 😨
Ongewoon: het Japanse masker van de Franse Jacques Chirac
Japans masker van Ôbeshimi; de pop van Jacques Chirac in "les Guignols"
Nee, je verbeeldt het je niet, er bestaat daadwerkelijk een Jacques Chirac-lookalike, of beter gezegd zijn marionet in "Les Guignols de l'info". 😂 In 2015, te midden van de Noh-theatermaskers die werden tentoongesteld in het Georges-Labit Museum, ging het Japanse masker viraal op sociale media vanwege de komische gelijkenis met de voormalige president van de Republiek, zij het met nog meer uitgesproken gelaatstrekken.
Laat je niet misleiden, het is eigenlijk Ôbeshimi, een bijzonder kwaadaardige demon. Het heeft niets te maken met het voormalige staatshoofd van Frankrijk, maar hij was wel een grote fan van de Japanse cultuur.
🤔 En wat is er geworden van deze Japanse maskers?
Japans demonenmasker Oni Genji; personage uit het videospel Overwatch.
Traditionele Japanse maskers blijven mensen al sinds mensenheugenis fascineren. Als symbolen van de Japanse cultuur zijn ze nog steeds alomtegenwoordig in de moderne samenleving. In de animatiefilm "Chihiro's Journey" van Hayao Miyazaki zie je bijvoorbeeld een Noh-masker tussen de personages, het beroemde no-face masker.
Deze kunstvoorwerpen dienen ook als inspiratiebron voor diverse creatieve gebieden, zoals het videospel "The Legend of Zelda" en tatoeages.
Voor Japanners blijven maskers vooral een essentieel element om het spectaculaire en feestelijke karakter van gebeurtenissen en religieuze vieringen te versterken.
No Face in Spirited Away; videospel The Legend Of Zelda.
Nu je alles weet over de beroemde Japanse maskers, als je zelf in een Tengu wilt veranderen of op zoek bent naar een decoratief kunstwerk om je huis te doordrenken van de Japanse cultuur en geluk te brengen, aarzel dan niet om een kijkje te nemen in onze online winkel. 🙃
