In het Land van de Rijzende Zon is groene thee alomtegenwoordig. Het wordt dagelijks genoten als zowel een warme als koude drank en dient ook als ingrediënt in diverse culinaire specialiteiten en gebak. Van de teelt tot de consumptie is deze drank doordrongen van zenboeddhisme. Maak kennis met de kunst van thee in Japan!
🙋♂️ Waarom drinken Japanners zoveel thee?
Houtgravure door Kitao Shigemasa, [tussen 1772 en 1776].
In Japan is thee een essentiële drank die diepgeworteld is in de Japanse cultuur. Het wordt gedronken bij maaltijden en gedurende de hele dag. Bovendien wordt deze infusie in restaurants vaak in plaats van water naar believen geserveerd.
Een drankje met een rijke traditie
Thee werd in Japan geïntroduceerd rond de 8e eeuw door boeddhistische monniken die terugkeerden uit China, waaronder de monniken Saicho en Kukai. In 805 plantte Saicho naar verluidt theezaadjes tijdens zijn reis naar de voet van de berg Hiei. De historische collectie Nihon koki verwijst naar monnik Eichu, die vermoedelijk de kunst van theeteelt uit China bracht en de drank introduceerde aan keizer Saga. In die tijd was het drinken van deze zeldzame drank voorbehouden aan de adel, en de theeplanten werden gekweekt in de tuinen van het keizerlijk paleis voor religieuze ceremonies.
Tijdens de Kamakura-periode schreef een monnik genaamd Eisai, de grondlegger van het Rinzai-boeddhisme, het werk "Kissa Yojoki" over de geneeskrachtige eigenschappen van thee. Theeplantages verspreidden zich door heel Japan, vooral in de regio Kyoto, en thee werd de favoriete drank van Zen-monniken en samoerai. Tegen de 15e eeuw werd thee uit Uji beschouwd als de beste van het land. Terwijl theewedstrijden (tocha) erg populair werden, werden excessieve praktijken afgekeurd.
Vlak voor de Muromachi-periode ontstond er een nieuwe kunst die esthetiek en spiritualiteit combineerde met deze verfijnde drank: de theeceremonie, bekend als chado of chanoyu. Deze werd in de 16e eeuw geformaliseerd door de vooraanstaande Japanse theemeester Sen no Rikyû. In deze periode verspreidde de drank zich geleidelijk naar alle sociale klassen. Tijdens de Edo-periode werd gebrouwen thee meer toegankelijk, maar bleef het een kostbaar goed. Pas in de 20e eeuw werd deze drank een alledaagse verschijning, dankzij de opkomst van industrialisatie en geautomatiseerde oogstmethoden.
De voordelen van Japanse thee
De levensverwachting in Japan heeft nog nooit zo hoog gelegen. De aanwezigheid van veel honderdjarigen in het land kan gedeeltelijk worden toegeschreven aan de overvloedige consumptie van groene thee. Japanse thee biedt talloze voordelen voor de gezondheid dankzij de aanwezigheid van catechines. Deze polyfenolen behoren tot de familie van de flavonoïden en zijn bijzonder heilzaam. Ze worden aangetroffen in theeplanten van de Camellia Sinensis. In tegenstelling tot zwarte thee, die volledig is geoxideerd, blijft groene thee ongeoxideerd. Hierdoor behoudt het zijn heilzame eigenschappen optimaal.
Deze natuurlijke antioxidant helpt de cellen om te gaan met de oxidatieve stress die verantwoordelijk is voor veroudering en bepaalde ziekten. Het drinken van thee kan het risico op diabetes, hoge bloeddruk en kanker verminderen, vooral wanneer het wordt geïntegreerd in een gezonde levensstijl. Maar dat is niet het enige: deze eeuwenoude drank heeft ook voordelen voor de geest. Het heeft een kalmerend effect en verbetert de concentratie terwijl het de alertheid behoudt. Dit is zelfs de reden waarom boeddhistische monniken het gebruiken tijdens meditatie.
Hoe drink je thee in Japan?
Biologische thee staat garant voor kwaliteit, zolang de thee op grote hoogte wordt geteeld onder goede weersomstandigheden, op het juiste moment wordt geoogst en met zorg wordt verwerkt in de verschillende stadia (drogen, malen, enz.). De bereiding van deze warme drank speelt ook een belangrijke rol, zowel wat betreft smaak als gezondheidsvoordelen. De temperatuur en hoeveelheid water, de hoeveelheid bladeren en de trektijd zijn bepalende factoren die variëren van soort tot soort.
Sommige theeën, zoals gyokuro, worden 's ochtends gedronken, terwijl anderen, zoals sencha, bij de maaltijd worden genoten of gedurende de dag. 's Avonds geven Japanners de voorkeur aan minder stimulerende theeën, zoals bancha of genmaicha. Matcha wordt 1 tot 2 keer per week of dagelijks gedronken. Sincha, daarentegen, wordt als een kuur gedronken.
Hoewel Japanners vaak thee drinken in plaats van water, is het beter om deze drank buiten de maaltijden te nuttigen om de opname van ijzer niet te beperken. Thee wordt er ook van verdacht de effectiviteit van bepaalde medicijnen te verminderen. Een maximum van 5 kopjes per dag wordt aanbevolen om ongewenste effecten zoals slaapstoornissen te voorkomen. Natuurlijk varieert deze aanbeveling naargelang de individuele gevoeligheid. Om thee goed te bewaren, bewaar je deze in een luchtdichte, ondoorzichtige theebus om de bladeren te beschermen tegen vocht en licht. Bewaar het blik op een koele, droge plaats. Groene thee kan enkele maanden worden bewaard, maar niet langer dan een jaar om de optimale kwaliteit te behouden. Matcha-thee moet bij voorkeur in de koelkast worden bewaard en snel worden gebruikt.
Wat is de beste Japanse groene thee?
De theekeuze maak je op basis van de smaken die je lekker vindt en de geneeskrachtige eigenschappen. Hier zijn enkele populaire theesoorten in Japan:
Sencha, de meest geconsumeerde groene thee.
Sencha, wat "gezet" betekent, is populair bij Japanners vanwege zijn frisse, kruidige smaak. Het kan zoet of bitter zijn, afhankelijk van de herkomst. Hoewel deze gestoomde thee in het buitenland minder bekend is, wordt hij in Japan het meest gedronken. Hij is zelfs verkrijgbaar in blikjes. Sencha alleen al vertegenwoordigt 80% van de totale oogst. Sencha-planten produceren ook shincha-thee, die afkomstig is van de eerste oogst.
Bancha, de alledaagse thee.
Bancha-thee is populair bij Japanners vanwege de geneeskrachtige eigenschappen. Het is rijk aan mineralen en helpt bij het herstel van de darmflora. In tegenstelling tot sencha is bancha-thee afkomstig van de laatste oogst. De oudere bladeren geven de thee een zeer zure smaak. Hij bevat weinig cafeïne en bevordert de spijsvertering.
Gyokuro, de meest gewaardeerde thee.
Dit is een superieure 'ombré'-thee die bekend staat om zijn umami-smaak. Om subtiele tonen te verkrijgen en de bitterheid te verminderen, worden de jonge scheuten en knoppen 2 tot 3 weken voor de oogst van zonlicht onthouden. De schaduwtechniek houdt in dat de theeplanten worden bedekt met rijststro of open geweven doeken.
Matcha, voor de theeceremonie.
Matcha-thee vindt zijn oorsprong in China en is een zeer gerespecteerde traditionele thee in Japan. Net als Gyokuro wordt deze thee ontdaan van licht. Hij wordt vervaardigd van gedroogde tencha-bladeren (bladeren waarvan de nerven zijn verwijderd). De bladeren worden tot een zeer fijn poeder vermalen. Matcha-thee vereist een speciale bereiding. Het wordt gemengd met heet water met behulp van een bamboeklopper genaamd "chasen." Deze thee heeft een krachtige smaak en moet zorgvuldig worden bewaard.
Genmaicha, thee met gepofte rijst.
Genmaicha-thee was oorspronkelijk de drank van de arbeidersklasse. Het is een thee gemaakt van bancha- of sencha-bladeren vermengd met gepofte bruine rijst. Deze populaire thee heeft een nootachtige smaak.
Hojicha, de meest recente thee.
Hojicha betekent "geroosterde thee" in het Japans en is een geroosterde groene thee gemaakt van sencha, bancha of kukicha. Het roosteren van de bladeren geeft de thee een gekarameliseerde smaak. Deze goedkope thee bevat weinig theïne en past goed bij rauwe visgerechten.
Kukicha, voor de hele dag.
Kukicha is een assortiment van groene theesoorten, voornamelijk bestaande uit stengels, en bevat weinig theïne. Deze thee kan de hele dag door worden gedronken en heeft een frisse, gejodeerde smaak.
Oolongcha, de thee om de dag mee te beginnen.
De Oolongcha thee is een mix van groene en zwarte thee en heeft een gedeeltelijke oxidatie ondergaan. Het biedt een uitstekende balans tussen de kruidige smaken van Japanse thee.
Sanpincha, groene thee met jasmijn.
Sanpincha staat bekend om zijn intense bloementonen en hoge voedingswaarde en is zeer geliefd in de Okinawa-regio.
Hoe maak je thuis een goede Japanse thee?
Zoals eerder besproken, speelt de bereidingswijze een grote rol bij het beïnvloeden van de smaak. Elke theesoort heeft zijn eigen aanbevelingen. Om optimaal van de smaak en voordelen van deze heerlijke drank te genieten, volgen hier enkele tips voor het zetten van goede Japanse thee.
Hoeveelheid thee
Begin met het plaatsen van de thee in een traditionele theepot (kyusu). De hoeveelheid bladeren en water varieert per theesoort. Voor sencha wordt bijvoorbeeld aanbevolen om 2 tot 3 gram bladeren per 60 tot 90 milliliter water per persoon te gebruiken. Voor gyokuro, daarentegen, heb je ongeveer 3 gram nodig voor 20 milliliter water, wat resulteert in een zeer geconcentreerde smaak. Bancha daarentegen moet sterk worden verdund.
Watertemperatuur
Verhit het water in een steelpan (of een waterkoker) tot 90°C. Om de temperatuur te verlagen, giet je het in een theekopje of yuzamushi en wacht je een minuut voordat je het in de theepot giet. Dit brengt de temperatuur tot ongeveer 80°C, wat ideaal is voor bijvoorbeeld sencha-thee. Herhaal deze stap meerdere keren om de temperatuur aan te passen aan de aanbevelingen. Gyokuro-thee heeft bijvoorbeeld een aanbevolen temperatuur van 50°C tot 60°C, wat vereist dat je deze handeling drie keer herhaalt. Voor Bancha- en Hojicha-thee moet je kokend water gebruiken.
Trektijd
Laat de thee enkele seconden tot drie minuten trekken, afhankelijk van het type thee en je smaakvoorkeur (ongeveer 2 minuten voor Gyokuro en topklasse sencha, 1 minuut voor standaardsencha en slechts 30 seconden voor Hojicha en Bancha). Giet de kopjes vervolgens langzaam en gelijkmatig vol om een consistent smaakniveau te bereiken. Je kunt meerdere infusies maken, behalve voor Genmaicha.
De bereiding en het proeven van thee is meer dan alleen een voorouderlijke drankje, het is een kunstvorm die diep geworteld is in de Japanse cultuur. Het biedt een ontspannend moment waar de tijd lijkt stil te staan. Leer te genieten van deze verfijnde drank en ontdek de complexiteit van de smaken en aroma's.
