Diep geworteld in de geschiedenis van de archipel, kent de samoerai geen vrees voor dood of lijden in zijn toewijding aan zijn heer. Gedurende de eeuwen is hij geëvolueerd tot een iconisch symbool van Japan.
De samoerai (侍), bekend om zijn herkenbare harnas en katana, diende als een krijger in dienst van een machtige heer Daimyo. Hij belichaamde een strikte erecode genaamd Bushido, wat "de weg van de krijger" betekent.
Wist je dat deze krijger van jongs af aan werd getraind in de gevechtskunst, waardoor hij uitblonk in strijd. Maar hij was niet alleen een meedogenloze krijger; hij had ook een verfijnde kant en droeg bij aan de ontwikkeling van de Japanse kunst. 🙃
De wereld van de samoerai is buitengewoon fascinerend en zijn symboliek en invloed zijn nog steeds aanwezig in de Japanse cultuur. 👉 Lees verder om meer te ontdekken over de geschiedenis, training en rol van de samoerai in de Japanse samenleving. 🙌
Wat is een samoerai?
Samuraikrijgers in harnas. Foto's van Kusakabe Kimbei (1880).
Het woord samoerai heeft letterlijk de betekenis van "iemand die dient". Het verwijst naar Japanse krijgers die dienst deden onder een lokale heer, de daimyō, tijdens de feodale periode.
In het Heian-tijdperk waren dit meestal boeren en ambachtslieden die, in geval van oorlog, vochten onder het bevel van de heren aan wie ze verbonden waren, in ruil voor een weinig aantrekkelijke beloning: rijst 🍚. De rijkdom van de samoerai werd zelfs gemeten aan de hoeveelheid rijst (koku) die ze bezaten.
Geleidelijk aan voegden de samoerai zich bij het keizerlijke hof om een intensieve krijgstraining te krijgen en zo uitstekende vechters te worden.
Wist je dat er verschillende termen waren om verschillende soorten samoerai te onderscheiden? De "rōnin" waren krijgers zonder meester, die niet tot een specifieke clan behoorden. Aan de andere kant waren de "hatamoto" vazallen van de shogun, de militaire generaal die het land leidde.
Geschiedenis: de heerschappij van de Japanse samoerai
Samoerai van de Satsuma-clan. Foto door Felice Beato (1868-1869).
In het Heian-tijdperk waren samoerai doorgaans kleine boeren en ambachtslieden, maar met de opkomst van het shogunaat werden ze de elitekrijgers. In de 12e eeuw kwamen de samoerai aan de macht via de Minamoto-clans en hun rivalen, de Taira, die geleidelijk de politieke controle overnamen die voorheen bij de keizer en het hof in Kyoto lag.
De overwinning van de Minamoto in de Genpei-oorlog markeerde het begin van het Kamakura shogunaat, een militaire dictatuur waarin de samoerai het land bestuurden. Ze genoten van erfelijke status en sociale privileges die voorheen alleen aan de aristocratie waren voorbehouden. Dit regime, gevolgd door het Muromachi- en Tokugawa-shogunaat, regeerde bijna 700 jaar, tot de Meiji Restauratie in 1868.
Tijdens deze periode was het dragen van een zwaard (katana) en harnas een zeer erkende vorm van prestige in de samoerai cultuur, wat leidde tot de ontwikkeling van nieuwe ambachten in het Land van de Rijzende Zon.
Het Sengoku-tijdperk, rond de 16e eeuw, werd gekenmerkt door een wet van de sterkste, waar samoerai snel opklommen tot de hoogste rangen en talloze kastelen en dojo's bouwden, wat angst zaaide onder de bevolking.
Tijdens de Edo-periode werden samoerai staatsambtenaren en evolueerden ze naar een meer verfijnde en wijze elite, ver verwijderd van de ruwheid van het verleden.
Bushido, de weg van de Japanse krijger
Zoals eerder vermeld, eert de samoerai zijn toewijding aan de erecode van Bushido, die specifieke regels en waarden omvat die inherent zijn aan zijn kaste. Deze gedragscode vindt zijn wortels in het Zenboeddhisme en speelt een cruciale rol in het leven van de samoerai. Onder de beloften die de samoerai doet, vallen trouw, loyaliteit, eerlijkheid en moed.
De samoerai is bereid om zijn leven op te offeren voor zijn heer, zonder enige aarzeling 😮! Hij schuwt niet om zijn eigen bloed te vergieten, noch dat van zijn tegenstanders. Hij volgt de leiding van het "hagakure", een belangrijk boek dat vaak door krijgers wordt geraadpleegd tijdens hun spirituele zoektocht.
Opleiding tot samoerai
Jonge samoerai krijgers. Foto door Felice Beato (jaren 1800).
Voorafgaand aan zijn toetreding tot de rangen van de samoerai, krijgt de jongen al op jonge leeftijd een zeer strenge opvoeding, bedoeld om hem te "verharden". Vanaf jonge leeftijd wordt hij gescheiden van zijn familie en ingeschreven in een vechtschool, waar hij een rigoureuze training ondergaat die hem leert zijn emoties te onderdrukken en te vechten. Dit omvat intensieve opleidingen in bladwapens, zwaardvechten 🗡, krijgskunst, worstelen, boogschieten 🎯 en rijkunst 🏇, alles terwijl hij zichzelf volledig onder controle houdt.
Naast fysieke training krijgt hij ook onderwijs in kalligrafie en religie om zijn geest te versterken. Gedurende dit proces realiseert de samoerai zich geleidelijk dat fouten schadelijker kunnen zijn dan de dood zelf.
Het leven van een samoerai staat verre van luxe, gekenmerkt door soberheid en discipline om zich te ontwikkelen tot een sterke krijger. Inderdaad, een beetje traumatisch, vind je niet 😳 ?
🧘♀ Samurai vrouwen
Keizerin Jingu door Utagawa Kuniyoshi / Tomoe Gozen op haar paard / Nakano Takeko, martial arts leraar en groot krijger (1817-1868)
Hoewel vrij zeldzaam, konden vrouwelijke samoerai, bekend als onna-bugeisha, ook de strijd aangaan om hun dorpen te beschermen, vooral wanneer er een tekort aan mannen was om het gebied te verdedigen. Net als hun mannelijke tegenhangers leerden ze de kunst van het vechten 🤼♀ en boogschieten te paard, maar ze hanteerden een ander wapen, namelijk de naginata, een korter zwaard. Dit onderschreef destijds wellicht de overheersing van mannen 😜.
Een van de meest opmerkelijke vrouwelijke samoerai was de legendarische keizerin Jingū, die rond het jaar 200 naar verluidt Korea zou hebben veroverd. Tijdens de Heian- en Kamakura-periodes leidden sommige vrouwen zelfs verschillende clans, hoewel ze waarschijnlijk te maken hadden met de seksistische opvattingen van die tijd. Tomoe Gozen was bijvoorbeeld een prominente vrouwelijke commandant in de Minamoto-periode.
Samurai-wapens
Samurai in harnas gefotografeerd door Felice Beato / 18e-eeuwse samoerai-harnassen
De samoerai droegen een volledig harnas voor totale bescherming.
Dit harnas omvatte de kabuto, een helm met een vizier en een menpo, een masker om de vijand te imponeren. Sommige adellijke samoerai droegen zelfs helmen met twee hoorns als teken van onderscheid.
Het lichaam werd beschermd door een kuras, gemaakt van een combinatie van staal en leer, met ijzeren platen, vooral op kwetsbare gebieden. Beschermingen voor de ledematen werden gedragen om behendigheid in de strijd te behouden.
De meest beroemde wapens van de samoerai omvatten de befaamde katana 🗡, het zwaard dat hun ziel vertegenwoordigde. Daarnaast waren er de wakizashi, een korter zwaard met meerdere toepassingen, en de tantō, een kleine dolk voornamelijk gebruikt voor harakiri. De samoerai maakten ook veelvuldig gebruik van de yumi, de Japanse boog, en de yari, de speer.
Opheffing van de samurai-orde en erfenis
Katsumoto's personage, geïnspireerd op het verhaal van Saigo Takamori, gespeeld door Ken Watanabe, in de film The Last Samurai.
In 1868, tijdens het Meiji-tijdperk, herwon de keizer de macht en beëindigde het feodale systeem en de privileges van de samoerai. Velen van hen sloten zich aan bij de adellijke klasse van de shizoku om bepaalde sociale voordelen te behouden.
Langzaam maar zeker verloren de samoerai hun status, met het verbod op zwaarddragen in 1876 en de afschaffing van hun lijfrentes 💰. Sommigen zochten andere beroepen, terwijl anderen hun nieuwe status afwezen en in opstand kwamen. De hervormingen van 1872, bedoeld om het leger te moderniseren, en de uiteindelijke Satsuma-opstand in 1877, waarbij de keizerlijke regering het opnam tegen de laatste samoerai, markeerden hun ondergang.
Deze oude krijgers werden een onderwerp van folklore in de Japanse cultuur en lieten een erfenis van moed achter, zoals te zien is in de bekende film "The Last Samurai" van Edward Zwick. Deze strijders hebben een onuitwisbare indruk achtergelaten op de geest van de inwoners van de archipel. Zelfs vandaag de dag blijven de bushido en de morele waarden van de samoerai diep geworteld in de Japanse samenleving zoals we die kennen. Deze filosofie is nog steeds sterk aanwezig in de Japanse krijgskunsten en in de mentaliteit van de oudere generaties. Het gevoel van plicht en eer, dat zo belangrijk is in Japan, heeft zijn oorsprong in het erfgoed van deze helden uit het verleden.
