Ken je de Tengu? Als je een Japan-liefhebber bent, zal zijn gezicht je zeker bekend voorkomen.
Met zijn rode gezicht en lange neus is de Tengu-demon(天狗) een populair Japans wezen. Als lid van de yokai-familie wordt hij ook beschouwd als een kami (of Shinto-godheid) die over de bergen en bossen heerst.
Maar wat schuilt er achter dit emblematische Japanse figuur? Wie zou deze beroemde demon kunnen zijn? Waarom wordt hij zo vereerd?
Kom meer te weten over de Tengu, zijn oorsprong en zijn plaats in de traditionele en moderne Japanse cultuur.
Portret van de Tengu: hoe ziet hij eruit?
De langneuzige demon 👺 is deel van de yokai, de onzichtbare wezens die over het universum heersen en waar Japanners zo dol op zijn. Het zijn geesten, demonen en andere bovennatuurlijke wezens die meestal over magische krachten beschikken. De Tengu wordt in de Shinto-religie ook beschouwd als een godheid (of kami) die verbonden is met de bescherming van bergen en bossen.
Kunstwerk van de Tengu-demon door Antonio J. Manzanedo (links) en Ai Tatebayashi (rechts)
Met zijn boze uitdrukking en vuurrode gezicht is de Tengu behoorlijk angstaanjagend. Zijn 7-palm lange neus vertoont een opvallende gelijkenis met die van Saruta Hiko, een andere bekende Shinto-godheid in Japan. Hij heeft vogelattributen zoals vleugels waarmee hij kan vliegen. Je ziet hem ook vaak gekleed als een Yamabushi, de ascetische krijgers die in de bergen leven en van wie de Tengu de heilige beschermer zou zijn.
In oude afbeeldingen van Japanse geïllustreerde rollen (Tengu-sōshi) wordt de Tengu geassocieerd met trotse boeddhistische priesters die in demonen veranderden als ze stierven. Later werd hij in verband gebracht met de ascetische praktijken van de Yamabushi en de gevechtskunst. ⚔
Op traditionele Japanse schilderijen en beeldhouwwerken draagt de Tengu verschillende accessoires, zoals de monnikstaf, een veren waaier waarmee hij de wind kan blazen of krijgerswapens.
Bovendien is zijn uiterlijk door de eeuwen heen aanzienlijk veranderd. Half mens, half vogel is hij in de loop der jaren gaan lijken op een ketterse boeddhistische priester, van wie wordt gezegd dat hij de reïncarnatie is. Zijn lange neus is een overblijfsel van de snavel die hij vroeger had. 🐦
Japans Tengu masker en zijn betekenis
Het masker van de Tengu-demon is heel gewoon in de Japanse cultuur: in het theater, op festivals, bij Shinto-vieringen, in manga en anime, het is overal te vinden. Het moet gezegd worden dat zijn angstaanjagende gezicht perfect is om in de hoofden van mensen te kruipen. Meer nog, zijn masker wordt ook gebruikt omboze geesten af te schrikken.
Verwar de Tengu niet met de beroemde Japanse demon Hannya. Beide hebben een rood gezicht en een angstaanjagende gezichtsuitdrukking. Terwijl de Tengu zich onderscheidt door zijn lange neus, heeft Hannya hoorns en lange, scherpe tanden.
Oorsprong van de Tengu: waar komt hij vandaan?
Voorstelling van Amanozako (©NickTheBarbarian) / Voorstelling van Garuda (©KailashRaj)
De eerste verhalen over de Japanse Tengu komen uit de Nihon Shoki, een zeer oud historisch boek uit 720 na Christus. Later hebben Japanse kunst, sprookjes en stadslegendes ook sterk bijgedragen aan de populariteit van de demon. Talloze verhalen over de Tengu hebben de boze yokai letterlijk in de Japanse folklore doen belanden.
Er zijn echter verschillende meningen over zijn oorsprong en tot nu toe is er geen tastbaar bewijs dat de verschillende theorieën ondersteunt. Daarom zet ik er een paar op een rijtje, zodat je zelf je mening kunt vormen:
Theorie 1: De Chinese Tiāngou
De Japanse Tengu komt waarschijnlijk van de Chinese Tiāngou, een "kosmische hond" die eruitziet als een hond gekruist met een komeet (of vallende ster), wiens naam "Hemelse Hond" betekent. Oorspronkelijk werd zijn bestaan gebruikt om verduisteringen te verklaren, die toen nog niet begrepen werden.
In China is de Tiāngou een angstaanjagend wezen met een passie voor oorlog, dat zich voedt met mensen. Hoewel de Japanse Tengu een aantal van zijn karakteristieken leent, is de fysieke gelijkenis niet de meest opvallende. Het is zelfs moeilijk om op het eerste gezicht de hondse kant te zien. 🐺
Theorie 2: De Shinto-godheid Amanozako
Volgens de Kujiki, een naslagwerk over Japanse mythologie, zou de Tengu afstammen van een Shinto-godheid genaamd Amanozako, met wie hij bepaalde overeenkomsten deelt. Deze monsterlijke, boze godin, half vrouw, half vogel, bezat ook een lang neusorgaan.
Amanozako zou de vrucht zijn van de woede van Susanoo, de god van de stormen. Dit kan verklaren waarom haar Tengu-afstammeling soms een waaier draagt.
Theorie nr. 3: de hindoegodin Garuda
Andere historici geloven dat de Tengu afstamt van een arendachtige hindoegodheid 🦅. Net als hij werd dit mythische wezen gevreesd door gelovigen voordat het de beschermer van het boeddhisme werd.
Japanse legenden van de Tengu
Of het nu in een traditioneel festival, in de literatuur, in het Noh-theater of in de media is, de Tengu is erg populair in de Japanse folklore en draagt bij aan de rijkdom van de cultuur. Er is geen tekort aan legendes rond de Tengu yokai.
Minamoto no Yoshitsune en koning Sojobo
De Tengu staat bekend om zijn perfecte omgang met wapens. De boog, najinata en sabel hebben geen geheimen voor hem.
Van de beroemde samoerai Minamoto no Yoshitsune wordt gezegd dat hij de Taira-clan versloeg dankzij de training die hij kreeg van Sojobo, de extreem machtige koning van de Tengu.
Nadat zijn vader was vermoord door de Taira, werd de jonge Minamoto no Yoshitsune verbannen naar Mount Kurama. Tijdens zijn reis door de vallei ontmoette hij de Tengu Sojobo, die bevriend met hem raakte. Sojobo, een voormalige Yamabushi, bood aan hem te trainen in het gevecht zodat hij wraak kon nemen op de Taira. Zo kon Minamoto no Yoshitsune zijn vijand verslaan.
Minamoto no Yoshitsune traint met de Tengu Sojobo.
De vijand van het boeddhisme
Wist je dat de Tengu, in tegenstelling tot veel andere Yokai, een speciale eigenschap heeft, behalve zijn grote neus? Ooit haatte hij het boeddhisme. De Tengu, die gefascineerd was door de Shinto-religie, was vooral vijandig tegenover monniken en tempels.
In de legenden van de collectie Konjaku monogatari shū uit het Heian-tijdperk ontvoert hij priesters en vrome mensen en brengt ze op een dwaalspoor.
Als vijand van het boeddhisme viel hij ook de keizerlijke familie aan. Keizer Sanjo zou het slachtoffer zijn geworden van een Tengu, die hem uit wraak blind maakte.
In veel verhalen worden priesters of vrome mensen die te ijdel zijn om naar de hemel te gaan getransformeerd in Tengu's met verschillende gradaties van macht, afhankelijk van hun niveau van intellectuele kennis.
In Japan vindt de uitdrukking "Tengu ni natta" of "een Tengu worden" zijn oorsprong in deze legendes. Het is een manier om te verwijzen naar een bijzonder trots persoon.
De verschillende soorten Tengu
Er zijn verschillende categorieën Tengu-goden in Japan. De meest beschaafde en machtige zijn de Grote Tengu, terwijl de Kleine Tengu minder ontwikkeld en onwetend zijn. 🧐
Daitengu (©studiomuti) / Konoha Tengu (©svenstoffels) / Karasu Tengu (©Flying-Fox)
De Daitengu
Dit zijn de Grote Tengu. Het zijn wijze en spirituele wezens die boven in de bergen leven. Ze zijn vrij welwillend, maar vooral gevaarlijk als ze boos zijn.
Deze zeer vereerde godheden zien er mensachtig uit met een lange neus en vleugels die doen denken aan hun vogelafkomst. Hoe langer hun neusaanhangsel, hoe groter hun krachten.
Hun belangrijkste functie is om over de berg te heersen. Zo kunnen ze vliegen, de wind laten waaien en natuurrampen veroorzaken. Ze zijn experts in de gevechtskunst en beheersen het zwaard als nooit tevoren.
Soms ontvoeren ze mensen die zich in de bossen wagen om hen te straffen of magie te leren. Van deze machtige Tengu wordt ook gezegd dat ze de neuzen van mensen kunnen vergroten. Zou Pinokkio 🤥 het slachtoffer zijn geworden van de vloek van een demon?
De Karasu Tengu
De Raven Tengu hebben veel fysieke kenmerken die verwant zijn aan vogels 🦅. Ze hebben de oude vorm met de snavel behouden. Ook bekend als Kotengu, zijn ze de dienaren van de Grote Tengu en kunnen ze bezit nemen van mensen of metamorfoseren om hen voor de gek te houden. Ze zijn minder machtig dan hun leiders, worden gemakkelijk voor de gek gehouden door mensen en inspireren enkele grappige Japanse verhalen.
De Ona Tengu
Dit zijn voormalige boeddhistische nonnen die in demonen zijn veranderd 👿 omdat ze te ijdel waren. Ze maken deel uit van de Crow Tengu en verleiden mannen voordat ze hun ware aard onthullen.
Koh Noha Tengu
Ze lijken meer op wolven 🐺 en hun rol is om voedsel te brengen naar de grote Tengu, in ruil voor bewezen diensten aan mensen. In tegenstelling tot de kleine Tengu kunnen ze niet vechten.
De Guhin
De laatste leden van de hiërarchie zijn vrij welwillend tegenover mensen, voor wie ze optreden als bemiddelaars met de natuur 🌿. Toch kunnen ze stormen veroorzaken als ze zich opwinden.
Betekenis van de Tengu door de jaren heen
Voorstelling van de Tengu door Cristian AC
Het beeld van de Tengu is in de loop van de Japanse geschiedenis sterk geëvolueerd. Oorspronkelijk werd hij gezien als een kwaadaardige, agressieve demon, een vechter die monniken en kinderen ontvoerde of bezeten vrouwen.
Daarna, beetje bij beetje, verzachtte zijn imago. De Tengu verloor zijn vijandigheid tegenover het boeddhisme en werd de beschermer van bergen en bossen.
In de loop der eeuwen werd de Tengu een welwillende beschermer van boeddhistische teksten en heilige plaatsen. Er wordt ook gezegd dat hij arrogante of wetteloze mensen voor de gek houdt.
Tegenwoordig is de Tengu niet langer te vrezen. Integendeel, sommige mensen lachen hem uit. Hoewel hij geluk brengt en families beschermt door kwade geesten af te weren, blijft hij onvoorspelbaar, net als de natuur die hij beschermt.
De plaats van de Tengu in de Japanse cultuur
De Tengu neemt een belangrijke plaats in in de Japanse traditie door religie, literatuur en kunst. Zelfs vandaag de dag worden er nog veel evenementen aan hem gewijd. Deze omvatten de Tengu Saburô cultus op de berg Izuna, Sojobo op de berg Kurama en de Saruta Hiko cultus in de stad Susuka.
Parade tijdens het Numata festival ter ere van de Tengu.
Als je Japan bezoekt, zijn hier nog een paar festivals die je niet mag missen:
In augustus mag je de Tengu-maskers niet missen tijdens het traditionele O Bon-festival, een ritueel ter ere van de voorouders. Ook op het altijd populaire Numata-festival, waar de Tengu van Mount Kashouan worden gevierd, zie je twee gigantische maskers in parade.
Bekijk in februari de parade van praalwagens ter ere van dit legendarische wezen tijdens de Tenkaichi Tengu-parade in Tokio.
Je kunt deze demonen ook tegenkomen op het Osaka-festival, het Furubira-festival in Hokkaido of in de straten van de wijk Shimokitazawa in Tokio.
Tengu festival in de Shimokitazawa wijk in Tokio (©balbo42)
Tot op de dag van vandaag is de Tengu een ware inspiratiebron in de kunst en de Japanse literatuur. Van schilderijen en Noh-theaterstukken met zijn karakteristieke masker tot manga en videogames, de demon is niet van plan om vergeten te worden.
Nu je alles weet over dit mythische wezen, moet je oppassen dat je het niet te "hoog in je bol krijgt" als je geen "Tengu ni natta" wilt horen!
